پژوهش در پزشکی

---

چکیده سابقه و هدف: با توجه به افزایش فزاینده تعداد زنان یائسه در دنیا و افزایش امید به زندگی تا حدود ۷۵ سال و عوارض متعدد ناشی از بروز یائسگی بویژه یائسگی زودرس و همچنین نقش بسیار حساسی که زنان در استحکام خانواده دارند، این مطالعه برای تعیین شیوع سن یائسگی و عوامل مرتبط با آن برروی زنان سطح شهر تهران در سال ۱۳۸۴ انجام گرفت. روش بررسی: در این مطالعه توصیفی- مقطعی، ۱۵۰۰ زن ۵۵-۴۵ ساله ساکن در ۱۰۰ بلوک از بلوک‌های شهر تهران که به روش تصادفی چندمرحله‌ای انتخاب شده بودند، بررسی شدند. زنان باید حداقل از ۱۰ سال گذشته در یکی از مناطق ۲۲ گانه شهر تهران ساکن بوده و سابقه عمل جراحی رزکسیون تخمدان یکطرفه یا دو طرفه، رحم برداری، سرطان، بیماری‌های قلبی- عروقی، دیابت، فشار خون، بیماری عصبی، بستری در بیمارستان و مصرف داروهای هورمونی نمی‌داشتند. ابزار مطالعه پرسش‌نامه‌ای بود که به روش مصاحبه تکمیل شد. از اعتبار محتوی جهت اعتبار واز آزمون مجدد برای پایایی آن استفاده شد. مشخصات فردی و شیوع سن یائسگی در نمونه ها تعیین و میزان واقعی آن بر آورد شد و عوامل مرتبط با سن یائسگی از طریق نرم افزار SPSS تحلیل آماری شد. برای تعیین ارتباط بین متغیرها از آزمون‌های t، آنالیز واریانس یک‌راهه، آزمون کای‌دو استفاده شد. یافته ها: میانگین سن زنان مورد مطالعه ۴/۳±۴/۴۹ سال، سن اولین قاعدگی ۶/۱±۵/۱۳ سال، سن ازدواج ۷/۴±۹/۱۸ سال، سن اولین حاملگی ۷/۴±۶/۲۰ سال و میانگین تعداد فرزندان ۶۸/۱±۷۵/۳ نفر بود. سن یائسگی در زنان یائسه شهر تهران ۹/۳±۱۳/۴۷ سال بود که با احتمال ۹۵ درصد سن واقعی یائسگی زنان شهر تهران در محدوده ۸/۴۶ تا ۲/۵۰ سال قرار داشت. عوامل موثر بر کاهش سن یائسگی شامل مصرف سیگار، تحصیلات پایین زنان و همسران آنها، مصرف قرص‌های ضد بارداری و طول مصرف آن، نحوه تصرف منزل مسکونی و سابقه یائسگی زودرس در فامیل نزدیک بود. نتیجه گیری: سن یائسگی در زنان ایرانی در مقایسه با کشورهای توسعه یافته بسیار پایین است. با توجه به اینکه عوامل متعدد مرتبط با آن شناخته شده است، ولی در این زمینه تناقضاتی وجود دارد؛ در نتیجه انجام تحقیقات بیشتر در نقاط مختلف کشور لازم و ضروری است. واژگان کلیدی: سن یائسگی، عوامل مرتبط، زنان یائسه.

---

چکیده سابقه و هدف: حوزه وسیع تغییرات سن یائسگی در کشورمان را نمی‌توان تنها به تفاوت ماهوی زنان مناطق مختلف نسبت داد، بلکه می‌تواند به اشکالات متدولوژی نیز مربوط باشد. در نوع خاصی از مطالعات مقطعی سن یائسگی مورد سئوال قرار نمی‌گیرد و نحوه پرسشگری به گونه‌ای است که تنها می‌توان شیوع یائسگی برحسب سن را محاسبه کرد. بنابراین سئوال این است که چگونه می‌توان الگوی سن یائسگی را از روی شیوع برآورد کرد؟ روش بررسی: دراین مطالعه، دو روش که اولی دارای مبنای پارامتری و دومی به صورت ناپارامتری و آزاد مدل است، برای الگوی سن یائسگی و مشخصه‌های مربوط به آن تشریح شد. هم‌چنین برای نشان دادن نحوه به کارگیری آنها از داده‌های طرح پژوهشی "برآورد الگوی سن یائسگی طبیعی و عوامل موثر برآن در استان سمنان"‌ استفاده نمودیم که در آن طی سال ۱۳۸۵، تعداد ۳۵۴۵ زن شهری و روستایی استان سمنان به طورتصادفی انتخاب و یائسه بودن و یا نبودن مورد پرسش قرارگرفت و پس از حذف موارد یائسه شده به صورت غیرطبیعی، ۳۴۰۴ نفر از آنها در مطالعه مشارکت نمودند. درنهایت تعیین شد کدام روش برازش بهتری برای الگوی سن یائسگی طبیعی ارائه می‌دهد. یافته‌ها: الگوی سن یائسگی با کمک مدل‌های خطی تعمیم یافته که مبنای پارامتری دارند و نیز روش ناپارامتری که در آن توزیع احتمال به صورت تجربی برآورد می‌شود، به دست آمد. هر چند تفاوت زیادی بین مقادیر برآورد شده با مدل‌های مختلف وجود نداشت، اما مدل لگ-لگ برآوردهای بزرگ‌تری را نسبت به دو مدل پارامتری لجستیک و پروبیت ارائه کرد و نتایج آن بیشتر شبیه مدل ناپارامتری است. ازبین مدل‌های پارامتری ، بهترین برازش مربوط به مدل لجستیک بود. نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد مدل پارامتری لجستیک روش مناسب‌تری برای برآورد الگوی سن یائسگی باشد که نیاز به تحقیق بیشتر دارد. واژگان کلیدی: سن یائسگی طبیعی، مدل پارامتری ، مدل ناپارامتری، شیوع.