سابقه و هدف : با توجه به گزارشهای مبنی بر شیوع بالای بیماریهای قلبی – عروقی و عوامل خطرساز آن، چاقی و چاقی شکمی در جامعه شهری ایران، این مطالعه با هدف بررسی میزان شیوع چاقی، چاقی شکمی و ارتباط آن با الگوی مصرف غذایی در پسران نوجوان تبریزی صورت گرفت.
مواد و روشها : در این مطالعه ۳۴۱ نفر نوجوان ۱۶-۱۴ ساله به روش نمونه گیری خوشه ای و به صورت تصادفی از دبیرستانهای پسرانه تبریز انتخاب شدند. اندازه گیری های تن سنجی شامل وزن، قد، دور کمر، دور باسن انجام شد. نمایه توده بدن بر اساس صدکهای پیشنهادی معیار NHANES I ۸۵ ³ و صدک ۱۵ < به تـرتـیـب بـه عـنـوان افـزایش وزن/چاقی و کم وزنی در نظر گرفته شد. نسبت دور کمر به دور باسن ( WHR ) بالاتر از صدک ۸۵ به عنوان چاقی شکمی تلقی گردید. اطلاعات مربوط به الگوی مصرف غذایی با تکمیل ۲ یادآمد ۲۴ ساعت و بسامد غذایی بصورت مصاحبه حضوری جمع آوری گردید. کم گزارش دهی انرژی دریافتی مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافته‌ها: میانگین وزن نمونه ها بالاتر از صدک پنجاهم NCHS ، ولی میانگین قد نمونه ها منطبق بر صدک پنجاهم NCHS بود. میانگین وزن، قد، دور کمر و دور باسن نمونه ها با افزایش سن بالا رفت. بر اساس معیار NHANES I ۱۲ِ% نمونه ها کم وزن و۲۰% آنان دارای اضافه وزن/چاق بودند و ۱۶% چاقی شکمی ارزیابی شدند. بسامـد مـصرف تنقلات و میوه ها در هفته در نمونه های اضافه وزن/چاق به ترتیب بیشتر و کمتر از سـایر گروههای غذایی بود. میانگین دریافت انرژی (۷۳۸ ± ۳۱۵۴ در برابر ۴۸۲ ± ۲۰۷۲ کـیلـوکـالری در روز)، انرژی حاصل از چربی (۷ ± ۳۱ در برابر ۳ ± ۱۷ درصد) و چربی اشباع شده (۴ ± ۱۴ در برابر ۱ ± ۷ گرم در روز) در گروه اضافه وزن/چاق به طرز مـعنی داری بیشتر از گـروه کـم وزن (۰۵/۰> p ) بود. پسران دارای اضافه وزن/چاق وعده صبحانه را نیز به میزان بیشتری حذف کرده بودند (۰۵/۰> p ). BMI با انرژی (۰۵/۰> p و ۲/۰= r ) و چربی (۰۱/۰= p و ۲۵/۰= r ) دریافتی همبستگی مثبت و با فـیبر دریافتی (۰۵/۰> p و ۰۲/ ۰-= r ) همبستگی منفی نشان داد. از میان مواد مغذی تنها کربوهیدرات با WHR رابطه مثبت معنی دار داشت (۰۴/۰= p و ۲/۰= r ). با افزایش BMI میزان کم گزارش دهی در افراد چاق بالاتر رفت.
نتیجه‌گیری : شیوع نسبتا" بالای اضافه وزن/چاقی در نمونه های مورد بررسی و دریافت بیشتر انرژی، چربی و تنقلات در نوجوانان دارای اضافه وزن/ چاق لزوم آموزش این گروه سنی را در مورد عوارض چاقی و راههای پیشگیری و درمان آن گوشزد می کند.
