سابقه و هدف : هپاتوسلولار کارسینوما شایع ترین تومور بدخیم اولیه کبد و چهارمین علت مرگ مرتبط با سرطان در جهان می باشد. تاَثیر برخی ژن ها به خصوص آنهایی که در تنظیم چرخه سلولی نقش دارند، در ایجاد این سرطان در مطالعات بسیاری به اثبات رسیده است. اما هنوز تناقضاتی در این زمینه وجود دارد. در این مطالعه، ما تغییرات بیان برخی از این ژنها را مورد بررسی قرار دادیم.

مواد و روشها : نمونه بافتی پارافینه 25 بیمار (18 مرد و 7 زن) مبتلا به هپاتوسلولار کارسینوم ثابت شده، از 22 مرکز پاتولوژی در تهران طی 2 سال ( از سال 1379 تا 1380) جمع آوری شدند. با استفاده از روش ایمونوهیستوشیمی ( آویدین- بیوتین- پراکسیداز)، این نمونه ها را جهت بررسی از نظر وجود پروتئین های P53 ، Cyclin-D1 ، RB1 ، c-Fos و N-ras رنگ آمیزی کردیم. نتایج مطالعه به صورت فراوانی و نسبت شانس بیان شدند.

  یافته‌ها: میانگین ± انحراف معیار سن در بیماران این مطالعه 5/12 ± 6/60 سال بود. نمونه های مثبت از نظر وجود پروتئین های P53 ، RB1 ، Cyclin-D1 ، c-Fos و N-ras به ترتیب 6 مورد (24%)، 3 مورد (12%)، 5 مورد (20%)، 12 مورد (48%) و 2 مورد (8%) بودند. در 22 نمونه (88%)، تغییراتی در پروتئین های checkpoint فاز G1 چرخه سلولی ( RB1 یا Cyclin-D1 ) وجود داشت. با استفاده از نسبت شانس، مقایسه موارد مثبت P53 با موارد منفی آن نشان داد که گروه اول شانس بیشتری (9 برابر) برای مثبت بودن ژن RB1 داشتند. این شانس برای N-ras ، c-Fos و Cyclin-D1 به ترتیب 6/3 ، 75/2 و 66/2 برابر بود. عدم بیان ژن RB1 در تمام موارد مورد (90.9%) N-ras منفی و 11 مورد (50%) c-Fos مثبت دیده شد. در موارد مثبت Cyclin-D1 ، شانس مثبت بودن N-Ras ، 75/4 برابر بیشتر از شانس منفی بودن این ژن محاسبه شد.

  نتیجه‌گیری : با انجام این مطالعه، ما به وجود موتاسیون در برخی ژنها بخصوص ژنهای RB1, P53 و c-Fos و نقش کلیدی آنها در کارسینوژنز هپاتوسلولار کارسینوما در ایران پی بردیم. همچنین ارتباط معنی داری که بین موتاسیون های همزمان این ژنها دیدهمی شود، می تواند در ایجاد هپاتوسلولار کارسینوما نقش داشته باشد.