سابقه و هدف : سفالومتری علم اندازه گیری ابعاد جمجمه می باشد که به کمک آن فرم جمجمه و نحوه رشد و نمو آن مشخص می گردد. این علم در دو دهه گذشته بعنوان یکی از رشته های فعال و پویا در علم پزشکی و پزشکی قانونی شناخته شده است. با توجه به اهمیت موضوع، به منظور بررسی طول، عرض و شاخص جمجمه و تعیین فرم جمجمه جوانان این مطالعه در سال 80-1379 در شهر تهران صورت گرفت.

 مواد و روش‌ها : 1712 نفر از جوانان مذکر و مؤنث 24-22 ساله مورد بررسی سفالومتری قرار گرفتند. از این تعداد 953 نفر مذکر و 759 نفر مؤنث بودند. نمونه‌ها سالم و از مناطق پنجگانه شهر تهران بطور داوطلبانه انتخاب گردیدند. تحقیق به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفت. در این بررسی طول و عرض جمجمه بوسیله سفالومتر مدرج میلیمتری مارتین سالر با دقت 5/0 میلیمتر اندازه گیری شد. به کمک این ابعاد، شاخص جمجمه بدست آمد و بر اساس این شاخص، شکل جمجمه به چهار طبقه استاندارد بین المللی دولیکوسفال، مزوسفال، براکیسفال و هیپربراکیسفال طبقه بندی شد. سپس درصد فراوانی و درصد طبقات جمجمه در جنس مذکر و مؤنث مورد مقایسه قرار گرفت.

یافته‌ها : در تحقیق حاضر میانگین و انحراف معیار عرض، طول و شاخص جمجمه (میلیمتر) در جنس مؤنث بترتیب 11 ؟ 141، 12 ؟ 186 و 6 ؟ 76 و در جنس مذکر بترتیب 12 ؟ 146، 16 ؟ 193 و 6 ؟ 75 محاسبه شد. مشاهده گردید که طول و عرض جمجمه در جنس مذکر بیشتر از جنس مؤنث بوده و اختلاف موجود از نظر آماری معنی دار است (001/0 > p)، حال آنکه شاخص جمجمه در دو جنس دارای اختلاف آماری معنی دار نمی باشد. در این بررسی، طبقه براکیسفال با 42% در جنس مؤنث و 37% در جنس مذکر، نوع غالب را تشکیل داد و طبقه دولیکوسفال با 1% در جنس مؤنث و 9% در جنس مذکر، نوع نادر را شامل گردید.

نتیجه گیری و توصیه‌ها : گرچه در طول و عرض جمجمه افراد مذکر و مؤنث اختلاف وجود دارد ولی در هر دو جنس، طبقه براکیسفال گروه غالب و طبقه دولیکوسفال گروه نادر را تشکیل می دهند.