پژوهش در پزشکی

سابقه و هدف: نیکوتین یک ترکیب آلی نیتروژن‌دار است که ماده اصلی دود سیگار را تشکیل می‌دهد. این الکالوئید سمی از گیاه تنباکو استخراج می‌شود. ریتالین یا متیل فنیدیت methylphenidate))دارویی است از گروه آمفتامین‌ها که از نظر ساختاری مشابه کوکائین و دارای مصرف گسترده‌ای است. هدف ازاین تحقیق، مطالعه حیات اسپرم و میزان باروری حیوانات ماده‌ای است که از گامت‌های حیوانات نر مصرف‌کننده نیکوتین و ریتالین استفاده کرده‌اند. این تحقیق در سال 1392 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران انجام شد.

 روش بررسی: در این مطالعه تجربی 120 سرموش نر و 54 سر موش ماده بالغ انتخاب و حیوانات نر به صورت تصادفی به 11 گروه تجربی و  یک گروه کنترل تقسیم شدند. در دوگروه تجربی از ریتالین به میزان  دو و 10 میلی‌گرم برکیلوگرم وزن بدن، در سه گروه تجربی از نیکوتین به میزان 100، 200 و 400 میکروگرم برکیلوگرم وزن بدن و در سایر گروه‌های تجربی از نیکوتین و ریتالین توأم به صورت گاواژ به مدت 40 روزاستفاده شد. درپایان دوره تیمار، از هر گروه سه حیوان نر را انتخاب کرده و هر یک با سه حیوان ماده در قفس جدا گانه قرار گرفتند. پس از  10روز حیوانات ماده را بیهوش کرده و با شمارش جنین‌ها و جسم زرد تخمدان‌ها، درصد باروری موش‌های ماده که نشان‌دهنده درصد باروری در موش‌های نر است، محاسبه شد. همچنین باقیمانده حیوانات نر را بیهوش کرده و پس از خارج کردن بیضه،  برای تعیین درصد اسپرم‌های زنده، با استفاده از ائوزین نیکروزین، تعداد اسپرم‌های رنگ شده مشخص شد.
داده‌ها از نظر آماری با استفاده از آنالیز واریانس یکطرفه  (ANOVA) و تست توکی  محاسبه و معیار استنتاج p<0. 05 درنظرگرفته شد.

 یافته‌ها: نتایج نشان داد که درصد باروری در گروه‌های تجربی مصرف‌کننده نیکوتین به میزان 400 میکروگرم برکیلوگرم وزن بدن  (3/38±1/63) و درگروه‌های مصرف‌کننده ریتالین به میزان  دو  (51/18±96/64) و 10 میلیگرم برکیلوگرم وزن بدن  (72/16±53/18) نسبت به گروه کنترل  (68/4±42/95) کاهش  معناداری بود. این نتایج کاهش بیشتر درصد لقاح درمصرف ریتالین را نسبت به نیکوتین تأیید می‌کند.  همچنین درصد لقاح در  شش گروه مصرف‌کننده توأم نیکوتین به میزان 400 ، 200 و 100 میکروگرم برکیلو‌گرم با ریتالین به میزان  دو و 10
میلی‌گرم بر کیلوگرم درصد لقاح نسبت به گروه کنترل نیز کاهش  معناداری ‌را نشان داد که این کاهش در گروه مصرف‌کننده نیکوتین به میزان 400 میکرو‌گرم بر کیلوگرم و ریتالین به میزان 10 میلی‌گرم بر کیلو‌گرم  (0/20±0/10) نسبت به گروه کنترل شدیدتر بود.

نتیجه گیری: به نظر می‌رسد که در حیوانات مصرف‌کننده نیکوتین، مصرف ریتالین حتی به میزان کم می‌تواند موجب کاهش باروری شود.