پژوهش در پزشکی

سابقه و هدف : در نوجوانان تصویر ذهنی نامطلوب یا عدم رضایت از وزن و ابعاد بدن، احتمال رفتارهای مخاطره آمیز از نظر سلامتی، مانند رژیمهای غذایی نادرست و در نتیجه دریافت ناکافی مواد مغذی را افزایش می دهد. عوامل متعددی در شکل گیری تصویر ذهنی مؤثر که شناخت آنها در هر جامعه ای برای برنامه ریزی صحیح و ترویج رفتارهای تغذیه ای مناسب اهمیت دارد. مطالعه حاضر، با هدف ارزیابی تصویر ذهنی بدن در نواجوانان دختر و پسر شهر تهران و ارتباط آن با الگوی مصرف غذایی، وضعیت وزن و فعالیت بدنی آنها انجام شد.

مواد و روشها : تعداد 894 دختر و پسر دانش آموز 14 تا 18 ساله (98/0 ؟ 96/15) در پایه های اول تا سوم دبیرستانها شهر تهران مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار مطالعه پرسشنامه ای خود اجرا بود که توسط آن وضعیت جمعیتی اجتماعی، تصویر ذهنی بدن، بسامد مصرف غذایی و میزان فعالیت بدنی نمونه‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. وزن و قد اندازه گیری شد و نمایه توده بدن محاسبه گردید. برای ارزیابی تأثیر متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته تصویر ذهنی بدن، از تحلیل رگرسیون لجستیک استفاده شد.

یافته‌ها : بر اساس نمایه توده بدن، میزان اضافه وزن / چاقی در دختران و پسران به ترتیب 14 و 6/13 و میزان کم وزنی 12 و 26 درصد برآورد شد. تصویر ذهنی غیر واقعی از وزن خویش در نوجوانان با وزن متناسب بیش از سایر گروههای وزنی مشاده شد ، بطوریکه در دختران این گروه، 21% خود را چاق و 22% کم وزن می دانستند و در پسران این گروه فراوانی این تلقی‌ها بترتیب 10 و 23 درصد بود (001/0 > P). سابقه اقدام برای کنترل وزن در دختران کم وزن و چاق و در پسران چاق به طرز معنی داری بیش از سایر همجنسان ایشان بود. در بین متغیرهای مورد بررسی، جنسیت مؤنث (52/1 = or)، کم وزن بودن (44/5 = OR)، داشتن اضافه وزن (96/11 = OR)، نداشتن ورزشی منظم (49/1 = OR) و سابقه اقدام برای کنترل وزن (73/2 = OR) از عوامل پیشگویی کننده احتمال داشتن تصویر ذهنی نامطلوب از وزن بدن بودند.

نتیجه گیری و توصیه‌ها : تصویر ذهنی نامطلوب یا عدم رضایت از وزن خویش در بین نوجوانان مورد مطالعه تطور نسبی رایج می باشد. این امر می تواند بر رفتارهای تغذیه‌ای – بهداشتی آنان تأثیر بگذارد. ترویج مفاهیم صحیح وزن مناسب و عوامل مؤثر بر آن و توجه به این مسأله در برنامه ریزی های آموزشی برای این گروه سنی حائز اهمیت است.