پژوهش در پزشکی

سابقه و هدف: ذکر صحیح و دقیق منابع هر مقاله، علاوه بر آنکه امکان دسترسی سریع به اصل مقاله مورد نظر را فراهم می‌کند، نشان دهنده اعتبار علمی مجله و نویسندگان مقاله است. بر آن شدیم تا فراوانی اشتباهات موجود در قسمتهای مختلف ذکر منابع مقالات منتشره در مجلات علوم پزشکی ایران که دارای رتبه علمی- پژوهشی هستند را بررسی کنیم.

مواد و روشها: با استفاده از جدوی اعداد تصادفی، تعدادی از مجلات مورد نظر انتخاب شدند. سپس با روش مشابهی، تعدادی از مقالات پژوهشی از میان آنها انتخاب و اصل متن مقالات از طریق کتابخانه مرکز غدد و متابولیسم نیز از طریق کتابخانه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بازیابی شد. اصل هر منبع در MEDLINE جستجو شد. با مقایسه اصل هر منبع با فرم چاپ شده آن در مقاله و با توجه به آخرین نسخه منتشر شده بیانیه ونکوور، اشتباهات قسمتهای مختلف هر منبع تعیین و به دو گروه اصلی ماژور و مینور تقسیم شد. یافته‌های مطالعه با استفاده از نرم‌افزار SPSS ارزیابی شد.

یافته‌ها: در 76% منابع مورد بررسی اشتباه وجود داشت. 42% آنها اشتباه ماژور و 69% مینور بود. 54% مقالات در قسمت نویسندگان مقاله، 38% در قسمت عنوان مقاله، 20% در قسمت عنوان مجله، 2% در قسمت سال مجله، 6% در قسمت شماره جلد مجله، 10% قسمت شماره صفحات و 33% در قسمت نقطه‌گذاری اشتباه داشتند.

نتیجه‌گیری و توصیه‌ها: با توجه به اختلاف چشمگیری که بین داده‌های بدست آمده از این مطالعه و سایر مطالعات دیگر کشورها دیده شد، به نظر می‌رسد عدم تجانس زبان مادری و زبان علمی، در دسترس نبودن اصل منابع در ایران و عدم آگاهی نویسندگان به اهمیت ذکر صحیح منابع از عوامل مؤثر در ایجاد این وضعیت باشد. توصیه می‌شود نویسندگان و کادر ویراستاری مجلات، مسئولیت تضمین صحت منابع مقالات منتشر شده را بر عهده گیرند هر چند مسئولیت اولیه باید متوجه نویسندگان مقالات باشد. ملزم ساختن نویسندگان به ضمیمه کردن کپی صفحه اول مقالات ارجاعی در قسمت منابع، علاوه بر ایجاد سهولت بیشتر و صرف زمان کمتر در بررسی توسط ویراستاران، باعث افزایش انگیزه نویسندگان در انجام این مهم خواهد شد.