پژوهش در پزشکی

سابقه و هدف: سردبیران نشریات پزشکی نقش بسیار مهمی در بهینه کردن وضع انتشار مقالات دارند. این مطالعات دیدگاه‌های سردبیران نشریات علوم پزشکی ایران و آگاهیشان را در مورد استانداردهای انتشار مقالات پزشکی بررسی می‌کند.

مواد و روشها: 51 سردبیراز نشریات مصوب کمیسیون نشریات وزارت بهداشت دعوت شدند که تعداد 27 نفر در مطالعه شرکت کردند. پرسشنامه‌ای خود ایفا بر اساس سرفصلهای بیانیه ونکوور توزیع شد که شامل 28 سؤال در 9 گروه موضوعی بود. این گروهها عبارت بودند از: داوری، تعارض منافع، معیارهای نویسندگی، ساختگی بودن اطلاعات، انتشار مجدد، وسایل ارتباط جمعی، آگهی، اختلاف اعضای گروه تحقیقاتی و اینترنت، آگاهی سردبیران از بیانیه ونکوور با یک روش امتیازدهی (حداکثر 44 و حداقل 46- امتیاز) امتیازدهی شد.

یافته‌ها: 23 نفر از شرکت‌:نندگان سردبیر و 4 نفر مدیر داخلی بودند. 25 نفر مرد بودند و متوسط سن شرکت کنندگان 7/8±3/47 سال بود. بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان مدرک PhD داشتند. تمام مجلات از سیستم داوری استفاده کرده، اغلب 3 یا 2 داور داشتند. 6/92% مجلات نظر اکثریت داوران را معیار قبولی مقاله قرار می‌دادند و 52% گاهی یا همیشه از داوران متخصص آمار استفاده می‌کردند. اکثر سردبیران معتقد بودند نوشتن متن اولیه مقاله و طراحی مطالعه، معیارهای نویسندگی هستند و بسیاری از آنها همین دو معیار را جزء بیانیه ونکوور می‌دانستند. 7 مجله (9/25%) هیچ آگهی تبلیغاتی چاپ نمی‌کردند. در میان سایر مجلات مقبولترین سیاست رد آگهی مربوط به محصولات مضر برای سلامتی (85%) بود. از 27 مجله، 12 مجله مستقلاَ (7 مورد) یا با واسطه در اینترنت عرضه می‌شوند. و 5/81% سردبیران وجود یک سایت اینترنتی را برای مجله مفید می‌دانستند. در امتیازدهی آگاهی سردبیران، متوسط امتیازها 5/7±5/6 بود. 3/33% صفر امتیاز، 4/44% امتیاز متوسط و 22% امتیاز خوب کسب کردند و هیچ فردی امتیاز منفی کسب نکرد.

نتیجه‌گیری و توصیه‌ها: نتایج مطالعه نشان می‌دهد فرایند داوری مورد توجه تمام سردبیران مورد مطالعه است. با این حال به نظر می‌رسد سیاستهای مجلات در این مورد کاملاَ روشن نباشد. اغلب شرکت کنندگان کمابیش با معیارهای بیانیه ونکوور موافق بودند. انجام مطالعات دقیقتر و ایجاد تشکلهای سردبیران و صاحبنظران می‌تواند در افزایش آگاهی و عملکرد سردبیران مؤثر باشد.